HABER YAZISI VE ÖZELLİKLERİ

Belli bir yer ve zamanda meydana gelen olay, olgu ya da durumların, genel bir görünümün veya siyasi, ticari, askeri vb. bir konunun çarpıcı, ilgi çekici yanlarının ortaya konulup sergilendiği yazıları haber yazısı denir.

Haber yazıları gazetelerde yayınlanır. Meydana gelen olaylar belli bir araştırma ya da duyum sonucu incelenip araştırılarak yazıya aktarılır. Haber yazılarında yazının ilk aşamasını inceleme ve araştırma oluşturur. Çevremizde meydana gelen her türlü olay haber konusu olamaz. Haber yazılarında anlatılan olay ya da konu sıradanlıktan uzak ve dikkat çekici olmalıdır. Her gün gerçekleşen birtakım olaylar sıradanlaştığı takdirde haber niteliğini kaybeder. Bir olay ya da konunun olduğu şekli ile anlatılıp yazılması haber yazılarının değerini düşürür. Haber yazılarında yazar olayların en çarpıcı yanlarını ortaya koyar. Örneğin yeni çıkan bir roman haber konusu olmazken bu romanda dünyaca ünlü bir yazarın ülkemizden bahsetmiş olması dikkat çekecek ve dolayısıyla haber konusu olacaktır.

Haber yazıları nasıl hazırlanır:

Gazetecilikte haberi hazırlayacak kişinin yazmak için haber beklemesi söz konusu değildir. Muhabir habere kendisi ulaşır. Bu gazeteciliğin önemli esaslarındandır. Bu sebeple haber yazısı yazmanın ilk aşamasın “araştırma” oluşturur. Sonrasında sırası ile;

1- Bilgi toplama:Habere söz konusu olan olay, olgu ya da durumlarla ilgili bilginin toplanması.

2- Haberi belgelendirme:Haberin içeriğini yansıtacak fotoğraf, video, ses kaydı, rapor türü belgelerin toplanması.

3- Haberin detaylarının belirlenmesi:Haberin bilinmeyen yönlerinin araştırılıp gün yüzüne çıkarılması.

4- Haberle ilgili çevrenin görüş ve düşüncelerinin alınması:Haber ile ilgili şahitlerin görüşlerinin alınması. Bu yolla haberin inandırıcılığı artırılır.

5- Haberin doğruluğunun teyit edilmesi:Haber yazıları doğrulamadan geçmek zorundadır. Aksi halde insanların mağdur, rencide olma olasılıkları vardır.

6- Haber düzenlenip yazıya geçirilmesi:Tüm edinilen bilginin bir ekip ya da yazar tarafından tasnif edilmesi.

7- Başlık belirlenmesi:Haber yazılarında başlık çok önemlidir. Başlığın dikkat çekici ve çarpıcı olmasına özen gösterilir.

8- Haber sloganının hazırlanması: Haber yazılarında haberi yansıtacak çarpıcı ifadelere slogan denilmektedir.

9- Yayına gönderme:Bu aşamalardan geçen yazı yayınlanmak için hazır duruma gelmiştir.

Haber Yazılarının Özellikleri:

a- Habere konu olan olayların güncel olması gereklidir.

b- Haber yazılarında anlatıcının tavrı nesneldir.

c- Haber yazıları her kesimden okura hitap ettiği için açık anlaşılır bir dil ile yazılır.

d- Haber yazıları tarafsızdır. Habere konu olan olayların doğruluğu teyit edilir.

e- Haber yazılarında belli bir kişi, kesim ya da toplumu rencide edici unsurlara yer verilmez.

Haber yazılarında diğer öğretici metin türlerinde olduğu gibi olaylar ya da fikirler oluş sırası ile verilmez. Haber yazılarında okunurluk önemlidir. Bu sebeple yazıda olaylar sondan başlanarak anlatılır. Habere konu olan olay ile ilgili en önemli detay yazının başında özet olarak açıklanır. Sonrasında haber ile ilgili diğer önemli detaylar sıralanır. Haberin en küçük ve en az ilgi çekici kısmını ise sonuç bölümü oluşturur. Bunu ters piramit yöntemi denilmektedir. Aşağıdaki örneği inceleyiniz.

Örnek:

Haber Konusu: Ay Tutulması

Başlık: Kanlı ay tutulması

Ay, dünya ve güneşin yörüngede aynı hizaya girmesi ile ayın aldığı kızıl renk kanlı ay tutulmasını akla getirdi.

Bu tür ay tutulması beş yüz yılda sadece üç kez gerçekleşti. Ay tutulması Türkiye saati ile gündüz dokuzda başlayıp gündüz on, on altıya kadar sürdü. Bu nadir olayı gözlemleyenler uzun süre şaşkınlıklarını üzerinden atamadı.

Bu nadir ay tutulması hadisesinde ayın üzerine düşen dünyanın gölgesi kızıl bir renk alıyor. Uzmanlar bunu kanlı ay tutulması olarak adlandırıyor.

Ne yazık ki Ülkemizde gündüz olması sebebiyle bu olay gözlemlenemedi.

Bu sene içinde gerçekleşecek diğer tutulma hadiseleri ise şunlardır: 29 Nisan güneş tutulması, 8 Ekim tam ay tutulması ve 23 Ekim kısmi güneş tutulması.

Haber Yazılarında 5N 1K

Haber yazılarında yazının hazırlanmasında takip edilecek yol ve yöntemlerin özeti olan 5N 1K anlayışı şöyledir: Haber yazısı için araştırma yapan bir kişi haber niteliği taşıyan bir olay ya da durum ile karşılaşınca şu soruları sorar: Kim, kimi, ne, neyi, nasıl, niçin, nerede, ne zaman?

Böylelikle haberin detayları araştırılmış olur. Haber yazarı yazısında eksik bir nokta bırakmaz. Bu aynı zamanda okurun haber ile ilgili beklentilerinin karşılanmasıdır. Bir okur gözü ile haberin detayları öğrenilmiş olur.

Haber yazılarında görgü tanıklarının şahitliği, haber ile ilgili fotoğraflar, belgeler, istatistik, grafikler, röportajlar, anketler okurun dikkatini çekici unsurlardır.

Haber Türleri

Yerel haberler:

Küçük bir bölgede gerçekleşen olayların anlatıldığı haber yazılarıdır. Belediyelik bölgelerde yerel gazetecilerin araştırmaları sonucu yazılır.

Ulusal haberler:

Bu yazılarda ülke çapında gerçekleşen olaylar anlatılır. Örnek, yeni yasa tasarısının mecliste görüşülmesi

Uluslararası haberler:

Ülke dışında gerçekleşen olayların anlatıldığı haber yazılarıdır. Örnek bir grip salgınının ülkeleri tehdit etmesi

Haber yazıları ile ilgili kavramlar:

Tekzip: Yanlış bir haberin doğrusunun belirtilmesine ya da ilgili haber yazının yalan, yanlış olduğunun açıklanmasına denir

Manşet: Gazetelerde en önemli haber yazısının konusunu yansıtan başlık.

Başyazar:Bir gazetede en önemli yazar.

Baş Makalebaş yazı ): Gazetelerde haber değeri yüksek yazı. Bu sebeple ilk sayfa ve ilk sütunların ayrıldığı yazılar